Toen mijn oudste dochter vorig jaar een week lang iedere avond mediteerde om haar oorpijn wat te vergeten, kreeg ze een beeld van een kast waarin allerlei deurtjes en laatjes zich openden en sloten. Soms kort en snel, soms vertraagd. Uiteindelijk bleek dat er dingen opgeruimd werden in haar hoofd en had ze minder last van de pijn en haar zorgen erover; alsof die een plek hadden gevonden voor dat moment.
Ze maakte daar een GIF over, die je hieronder ziet. Ik zag die pas kort geleden en vond het een mooi beeld. Geen idee of Salvador Dali iets dergelijks voor ogen had in bovenstaand schilderij, maar ik moest daar wel meteen aan denken.
Dat openen en sluiten is meestal een lastig en frustrerend proces om te ondergaan en versterkt vaak het hardnekkig misverstand dat je hier juist vanáf zou moeten.
Maar zo wordt mediteren wel vaak een lastige exercitie! Een moeizame worsteling met je demonen die je eerder frustreert en afmat is dan dat die de zo gezochte innerlijk rust verschaft.
De crux in zenmeditatie is: geen weerstand! Laat alles zich voltrekken, komen en gaan als vanzelf; en blijf rustig (desnoods onrustig) zitten en adem je er doorheen, je adem volgend of tellend. Eigenlijk is het enige wat gevraagd wordt: dat je de dingen die langs komen, opmerkt, erkent, meemaakt, maar wel op je plek blijft; fysiek en mentaal.
Dat maakt dat je minder snel ingepakt wordt door de inhoud van wat er langskomt en niet zo snel kopje onder gaat in de stroom van emoties en gedachten.
De fysieke houding is daarbij ondersteunend: rechtop, kracht in het onderlichaam en alle aandacht opbrengend die je tot je beschikking hebt.
Je kunt dit mysterieuze gebeuren – want we weten niet precies hoe dit werkt – ook zien als een spel. De mens als Homo ludens: de spelende mens. Eigenlijk is het eerder nog een spel dat met ons gespeeld wordt. En als we aanwezig blijven en het spel zijn gang laten gang, kunnen we zien waar de knikkers zitten en hoe ze rollen.
Als je standvastig beoefent – maar het niet te serieus of te gespannen – kan mediteren een boeiend en leerzaam spel zijn. En zoals elk spel – of het nou tennis is of ’mens erger je niet’ – kent het naast vreugde en plezier, ook zijn frustrerende kanten. ’Part of the game’ zeggen we dan in goed Nederlands.
Een onverbrekelijk deel van ons leven.
Zentrum 