Hier volgen wat aanwijzingen voor het reilen en zeilen in de zendo.
Deze zijn niet uitputtend, maar voldoende om de boel goed en harmonisch te laten verlopen.
Als je nieuw bent is het goed om rond te kijken en de groep te volgen.
Je kunt in de les altijd vragen naar het hoe en waarom van de rituelen en gebruiken. Voor iedereen weer leerzaam en een opfrisser.

Rituelen en ceremonies zijn als eerste bedoeld als ondersteuning en vormgeving van het ’zitten’: om je aandacht te richten en te trainen en een ervaring van eenheid te scheppen omdat we allemaal – op onze eigen manier weliswaar – hetzelfde doen; als derde geven ze ook een esthetische werking, die een houding van aandacht en stilte bevordert.
Voel je ten allen tijde vrij om hierover vragen te stellen in de lessen.
Het is naast de beoefening van zazen een belangrijk onderdeel van zentraining: om wat vrijer te worden van eigen voorkeur en afkeer en ‘gewoon’ te doen wat gedaan of gevraagd wordt. Hier vindt je nog wat meer over rituelen.

Interessant is dat er in Zentrum in de diverse groepen wat accentverschillen zijn ontstaan in het ritueel. Als je inhaalt in een andere groep is de uitnodiging om niet aan je ‘eigen’ stijl vast te houden, maar goed te kijken hoe het er in een andere groep aan toe gaat en daarin mee te gaan.

Om hygiënische redenen is het prettig als je schone kleren en sokken draagt en liever geen korte broeken e.d. bij warm weer.

In het algemeen:  zo gauw je je in de zendo bevindt, wordt alle gedrag formeel: d.w.z. een oefening van aandacht en eenheid.

Hier volgen wat verdere aanwijzingen die je hopelijk helpen in je beoefening van aandacht, zorg en concentratie.

  • Om de zendo ordelijk te houden vragen we je om je plek zo vrij mogelijk te houden: dus neem geen onnodige spullen mee naar binnen.
    De voordeur en garderobe gaan altijd op slot, dus je kunt daar rustig alles achterlaten. Ook geen flesjes water meenemen: tijdens de kinhin kun je water drinken in de keuken als je wilt. Hoe minder afleiding hoe beter.
    Kleine dingen die je toch mee wilt nemen, graag onder je matje leggen.
    Wil je een vest of trui meenemen, leg die dan netjes achter je kussen als je die niet aan hebt. Voor de kinhin altijd even je plek ordenen: kussens recht e.d.
  • Buigen. Als je binnen komt maak je meteen over de drempel een buiging naar de zendo. Dan naar je plek lopen: opnieuw een buiging richting je kussentje, vervolgens richting de zendo en dan gaan zitten. Bij het verlaten van de zendo maak je geen buiging. (We zeggen dan: omdat je de zendo nooit verlaat. Maar omdat je dit vergeet: wel weer een buiging bij het naar binnen gaan……).
    Het is een mooie gewoonte om te buigen naar degene die naast of tegenover je komt zitten.
  • De oefening van de Hartsurta recitatie is veelzijdig. Maar je kunt het misschien het beste samenvatten met: just dó it. Een gelegenheid om je helemaal te geven, je stem te laten klinken en al het andere (inclusief je gène) even opzij te zetten. Het is tevens een oefening van eenheid, met jezelf én de groep.
    De tekst van de sutra kun je lezen als een oproep om je vrij te maken van alle besognes en beslommeringen die je op dat moment bezig houden en om alle ideeën en concepten even achter je te laten. Een soort prelude op je zazenbeoefening waarin je feitelijk hetzelfde doet. Je kunt de Hartsutra zien als een bevrijdingslied! Vandaar: zit actief tijdens het reciteren en doe echt mee. In de meeste groepen worden aan het einde van de les ook de vier bodisattvageloften gereciteerd.
    Willem Scheepers heeft een paar lessen gewijd aan de hartsutra en aan de bodhisattva geloften die je hier kunt terugvinden als je er wat meer over wilt horen.
  • Zazen: Zit zo stil mogelijk. In principe: niet meer bewegen om jezelf én anderen niet af te leiden. Er schuilt een grote kracht in het onbeweeglijk zittende lichaam! Verder de aanwijzingen volgen over zazen van je leraar. Belangrijk detail: niet gapen in de zendo, tenzij onmerkbaar. Hoor- en zichtbaar gapen doet de energie in een zendo bijna direct teniet. Onderschat dat niet.
  • Kinhin: lopen in shasshu op het ritme van je adem helpt bij de langzame kinhin; ook tellen werkt goed. Houd de afstand tot je voorganger dezelfde; m.a.w. houdt het tempo van de groep aan m.n. bij de snelle kinhin. Bij de kleppers als overgang van langzame naar snelle kinhin: sta even stil, maak een buiging in shasshu en ga over naar snel lopen. Kinhin: alleen maar lopen, heel fysiek, totaal.
  • Altijd als je in de zendo loopt – naar daisan of als je de thee doet – loop je in shasshu (zoals je in kinhin loopt). Let hier op want dit wordt vaak vergeten: mooi punt van aandacht!
  • Tijdens de teisho/inleiding is het o.k. om ontspannen te zitten; maar ga niet hangen of liggen. Zit actief en aanwezig.
     
  • Als je naar daisan (persoonlijk onderhoud) gaat: de deuren van de zendo en daisanruimte achter je sluiten.
    In de daisanruimte aangekomen een paar passen naar voren en op de denkbeeldige drempel aldaar, een staande buiging maken richting leraar.
    Na het onderhoud sta je op en op de drempel maak je weer een staande buiging richting leraar. Bij het teruggaan laat je de deuren van de daisanruimte en de zendo open. Vervolgens loop je naar je plek in shasshu en dan vanaf je plek in gassho de rijen langs tot iemand zich naar je buigt en zo te kennen geeft naar daisan te willen.
    Je buigt terug en gaat dan weer naar je eigen plek zonder verdere buigingen.
  • De theeceremonie: hier zitten oneindig veel aandachtsmomenten in; teveel om op te noemen, maar mooi om te onderzoeken en mee te oefenen.
    Dit is echt een oefening van aandacht en eenheid. Hoe je loopt, de kopjes aanbiedt, aanneemt (eerst een buiging) enz.
    Als iedereen thee heeft, maken we de wave. Als het goed gebeurt, ontstaat er een mooie, vloeiende beweging: de eerste als we de buiging maken, de tweede als de kopjes meteen daarna mee omhoog gaan.
    Op die manier hoef je je alleen maar bezig te houden met het op het juiste moment buigen. Het kopje komt vanzelf op het goede moment omhoog.
    Belangrijk: zit met je benen en voeten op de mat. Iedereen kan de thee doen. Houdt er wel rekening mee dat je daarna geacht wordt de kopjes ook af te wassen! Dus je moet wel tijd hebben daarvoor.
  • Als laatste: laat je plek achter zoals je die gevonden hebt: twee rechthoekige kussens op elkaar, kapokkussen onder, boekweitkussen boven met de witte biezen naar rechts. Matten in één lijn.

Dit zijn slechts een paar algemene aanwijzingen bedoeld om je verblijf in de zendo te intensiveren en je training serieus te nemen. De zendo kun je zien als een laboratorium waarin je een houding kunt beoefenen van aandacht, gemak en flexibiliteit. Een houding die uiterst behulpzaam kan zijn in je dagelijkse leven en die je inzicht kan geven in je ‘zelf’.  Dat is een belangrijke functie van het ritueel.