Das wohltemperierte Klavier is een van de hoofdwerken van Johann Sebastian Bach, geschreven voor klavecimbel, tegenwoordig vaak gespeeld op de piano.
Het ‘wohltemperierte’ slaat op de toen revolutionaire, juist getempereerde stemming van het instrument waardoor het mogelijk was om in alle toonsoorten (redelijk) zuiver te spelen.
Het lijkt een mooie metafoor voor wat er gaande is in onze tijd van snelle, nauwelijks nog getemperde en vaak extreme meningen. Met alle daaraan gekoppelde emotionele en ontwrichtende gebeurtenissen.
In dit verband kun je dat juiste temperen zien als de moeite om je gemoed op de juiste spanning en in de juiste stemming te brengen. Opdat je in alle toonsoorten (redelijk) zuiver kunt spelen.
Die toevoeging ’redelijk’ is trouwens mooi. ‘Redelijk’ is al fantastisch op zichzelf, waar redelijkheid soms ver te zoeken is. Tegelijk geeft het ook een nuance aan in de zin dat het altijd mensenwerk zal zijn, wat wil zeggen: nooit volmaakt.
Waar je vroeger de moeite moest nemen om een ingezonden stuk te schrijven of in gesprek te gaan, smijt je nu je ongenoegen gewoon het scherm op en de wereld in. Allerlei oprispingen uit de onderbuik vinden zo wel erg makkelijk en snel hun weg naar buiten en brengen onheilzame, vaak ellendige toestanden teweeg, privé en in de wereld.
Genuanceerdheid wordt niet erg op prijs gesteld, want trekt geen of te weinig publiek.
Genuanceerde mensen vinden we al snel saai en regelmatig verdwijnen er uitstekende programma’s van het scherm omdat de kijkcijfers niet goed genoeg zijn.
Het zou niet gek zijn om een zekere inspanning tot uitgesteld reageren weer te cultiveren. Hier en daar klinkt er weer een oproep tot ouderwets ’fatsoen’. Je kunt ook zeggen: tot volwassen gedrag. Als ook politieke leiders in de wereld zich gaan gedragen als dwingende en verongelijkte kinderen, lijkt dit meer dan ooit gewenst.
———————————————————
Traditioneel wordt in het achtvoudige pad * van de Boeddha de oproep tot juiste inspanning geformuleerd als de energieke wil om:
- kwade, ongezonde en niet-heilzame gemoedstoestanden te voorkomen
- ze op te heffen als ze toch ontstaan of al ontstaan zijn
- goede en heilzame toestanden die nog niet zijn ontstaan, te doen opkomen
- en die te ontwikkelen en te vervolmaken.
Dit klinkt ons wat belerend misschien en wellicht dat je het wat verveeld terzijde schuift, maar toch is het de moeite waard om er eens serieus naar te kijken en uit te proberen, bijvoorbeeld voor één dag.
En combineer het dan met:
‘juiste aandacht’ d.w.z. alles omvattende aandacht waarin je ziet en erkent wat er aan de hand is,
en ‘juiste concentratie’ d.w.z. het vermogen om erbij te blijven en je niet te laten afleiden door andere dingen.
Het antwoord ligt niet in receptuur of ’how to do’ oplossingen, maar komt voort uit een doorleefd zelf ervaren. In de praktijk nog niet zo makkelijk: we schieten snel in de verdediging of aanval als we geraakt worden; of we trekken ons terug. Het vraagt degelijke training en beoefening.
Een intuïtief ‘juiste’ afstemming en respons komen voort uit een getraind bewustzijn dat bereid is de tijd te nemen om echt te luisteren, te kijken en te voelen; naar anderen en zichzelf.
Wat ’juiste’ betekent, is iets wat je voor jezelf moet uitvinden in de werkelijkheid van dit moment, deze plek, in wat je nu doet of bent.
Er is een enorme behoefte op dit moment aan volwassen mensen met een juist afgestemd gemoed, een ‘wohltemperierte Stimmung’.
Altijd al geweest, maar nu nog dringender, zo lijkt het.
———————————————————
* Het achtvoudige pad bestaat uit: juiste inzicht, juiste denken, juiste spreken, juiste handelen, juiste levensonderhoud, juiste inspanning, juiste aandacht en juiste concentratie
Zentrum 