De gebruikelijke kijk op het leven is meestal deze: bij je geboorte stap je op het toneel van deze wereld. Die draait al een hele tijdje en als nieuwe deelnemers word je toegevoegd aan het bestaande gezelschap, dat met elkaar speelt, communiceert, (onder)handelt en ruilt. Als je sterft verlaat je dit wereldtoneel.
En alles wat zich daartussen afspeelt, noemen we je leven.
Ik kwam ooit een andere verrassende kijk hierop tegen bij de Japanse Zenmeester Uchiyama Roshi. Hij zegt het zo: als je wordt geboren, wordt mét jouw geboorte een compleet nieuw universum geboren. En als je sterft, verdwijnt dat hele universum met jou.
In Zen noemen we dit de wereld van het Ware Zelf, dat de complete wereld waarin je leeft, omsluit. In deze absoluut subjectieve wereld is geen ruilen mogelijk.
Konkreet: Je kunt niet voor je partner mee-plassen als je midden in de nacht naar het koude toilet moet. Je bent er niet te beroerd voor, maar het kan domweg niet.
Net zomin als je het lijden van een ander kunt overnemen, hoe graag je dat soms ook zou willen.
We kunnen niet anders dan alleen ons eigen leven leiden. Natuurlijk is er communicatie mogelijk en kunnen we spreken en uitwisselen op het gebied van ideëen en denkbeelden. We kunnen elkaar begrijpen en ondersteunen.
Maar alleen ík kan mijn eigen leven echt leven. Dat moet ik zelf doen.
Dit lijkt een enorme platitude. maar toch lijken we onbewust vaak te steunen en zelfs te rekenen op het leven van anderen en is er een ondergronds soort hoop dat een ander het voor mij kan doen; mijn partner en mijn kinderen, mijn vrienden, therapeut, leraar, mijn ouders, de overheid……
Uchiyama formuleert het zo: ‘Al te vaak leven we niet echt, maar scheppen we een realiteit uit de ideëen en aannames die in ons leven waar we vervolgens onze levensenergie aan verspillen. We leven dan in een geabstraheerde, gefantaseerde realiteit.’
Zen gaat over wakker worden uit deze fictie, deze droom. Niet voor niets noemen we dat realisatie: zó is het! En niet wat we dachten dat het is.
Zenbeoefening gaat over het totaal doorléven van je leven zoals het is.
In Uchiyama’s woorden: ‘living out the reality of the Self’.
Dit Zelf ben jij en is tegelijk veel groter dan jij alleen. Het is het leven dat alle leven doordringt en omvat.
Om je ware leven op het spoor te komen, om dat te gaan zien, beoefenen we zazen.
In dat licht bezien is zazen (zenmeditatie) de praktijk van de Werkelijkheid van ons leven. Daar buiten is ‘Het’ niet te vinden.
Als je dit echt gaat zien en kunt realiseren: dan is alles wat je tegenkomt niets meer en niets minder dan je leven zelf, hier en nu op deze plek in dit moment.
Zentrum 