Onlangs kwam ik het Engelstalige begrip ’disowned’ weer tegen. Eerder al in het laatste boek van mijn ouwe zenmeester Genpo Roshi en vorige week op internet in een artikel over droomyoga in The Tricycle.
En ineens realiseerde ik me weer hoe treffend dit lastig te vertalen begrip is: dat we alle gevoelens, emoties en gedachten, die ons overvallen of toevallen, dat we ons die durven toe te eigenen. Dat we ze zien als werkelijk een deel van mij en ze niet ontkennen en bijvoorbeeld uit-projecteren naar anderen.
Voor mijn gevoel is dit de belangrijkste sleutel die we hebben tot een leven dat compleet is. Niet eens persé een gelukkig of geslaagd leven, maar een compleet, héél leven.
Compleetheid en heelheid bieden een vorm van geluk die verder en dieper gaan dan onze temporele gelukservaringen.
Maar hoe ongelofelijk lastig is dit om te ‘doen’. Vooral als we dingen voelen die we niet willen of durven voelen; of dingen willen doen die niet lijken te passen in wat ‘normaal’ is in onze sociale omgeving. Bijvoorbeeld het simpele feit dat ik me wil terugtrekken uit een sociaal gebeuren, maar dat niet durf omdat ik denk dat ze me asociaal gaan vinden. Door zo’n ogenschijnlijk simpel gegeven kun in een kramp schieten waar je je alsmaar vaster indraait doordat je brein onstuitbaar bezig kan gaan zich eruit te werken.
Resultaat is vaak een gevoel van bevriezing waaruit alle stroming verdwenen is en je je diep ongemakkelijk en ongelukkig kunt voelen.
Hoe lastig om juist dán je dit gevoel toe te eigenen – het niet te ‘disownen’ – maar te zien als een uitdrukking van wat je bent op dat moment. Je toe-eigenen wil zeggen: te erkennen, de moed opbrengen om precies dát te zijn en van daaruit iets te doen….of niet te doen. Dat maakt niet uit. Waar het om gaat is waar het uit voortkomt: uit erkenning of verdringing.
Ik vond een boek in de ramsj van een Inuit sjamaan uit Groenland: Angaangaq.
De woorden van deze man snijden hout en komen voort uit een wijs en groot hart.
De titel van het boek luidt: ‘Smelt het ijs in je hart’. Zijn boodschap: als wij niet smelten, zijn we overgeleverd aan het smelten van de ijskappen op de Noord-en Zuidpool.
Mij werd lang geleden al gezegd door degene die ik beschouw als mijn mijn eerste Zenleraar dat ik moest smelten. Dat is al meer dan 40 jaar geleden. Ik heb het idee dat het eindelijk een beetje in gang is gezet. Ik weet dus uit eigen ervaring hoe lastig het is en dat er soms veel tijd voor nodig is. En het vraagt moed – wat ik minder kon inzetten dan ik wenste – om werkelijk te durven kijken waar en hoe ik de boel vast laat vriezen; en nog meer moed om die hoekige ijsklomp wat zachter te laten worden, te laten smelten.
Er wordt gezegd: je onderricht wat je zelf moet leren. Vandaar dat de nadruk in mijn onderricht zo ligt op dit aspect en dat ik deze sleutel zo belangrijk en essentieel vind.
Ik las vandaag nog een andere prachtige term op Tricycle: ’spiritual bypassing’. Kortgezegd: de neiging om spiritualiteit te gebruiken als een manier om lastige zaken in ons leven te omzeilen: er een fraai spiritueel leidinkje omheen te leggen.
Spirituele concepten als ’volstrekte openheid’ (Leegte), absolute realiteit, Dao, Het Ene, God, Boeddha enz. kunnen een mogelijkheid bieden om issues in je leven niet aan te gaan.
Het is een enorme uitdaging om je spirituele training te doen, te ondergaan en tegelijk midden in je leven te staan en niet weg te lopen voor de lastige issues. Niet voor die van de wereld, maar vooral niet voor die van jezelf. Want elke spirituele training eindigt niet bij jezelf, maar moet daar wel beginnen.
Als het ijs rond mijn hart kan smelten, is dat niet alleen heilzaam voor mij, maar voor alles en iedereen om mij heen, direct of indirect: mensen, dieren, planten, dingen.
De wereld veranderen zonder jezelf erin mee te nemen, geeft ellende. Zoals we altijd weer zien als voormalige vrijheidsstrijders een karikatuur worden van zichzelf door uit te botten tot egotrippers en tirannen, alleen nog geïnteresseerd in het veilig stellen van hun positie..
Spiritueel mogen we zwemmen en desnoods verzuipen (figuurlijk) in ons smeltwater; maar voor onze globe en onze nakomelingen hoop ik dat we het tij kunnen keren.
Dat wíj smelten en niet de ijskappen.
Zentrum 