Zo’n 30 jaar geleden al schreef Joko Beck – dharma opvolger van Maezumi roshi – dat Zenmeditatie geen remedie is voor of tegen van alles en nog wat. Velen hebben dat ook daarna geschreven en gezegd, maar nog steeds – meer dan ooit eigenlijk – beoordelen we meditatie, yoga en ‘aanverwante artikelen’ vooral op grond van de door ons zo gewenste effecten.
Zoals Beck toen al schreef: veel van die effecten treden ook inderdaad op, soms zelfs meteen. Met als gevolg dat we er naar gaan uitzien en ons best doen nóg meer te scoren. En als de effecten minder worden – beter gezegd: minder voélbaar omdat we er aan gewend raken – kun je gaan denken dat je het niet goed doet; of dat de methode niet deugt en je dus iets anders moet gaan zoeken. En daarmee worden langzaam maar zeker de poten onder de stoel van serieuze beoefening weggezaagd. Omdat je dan namelijk weer precies hetzelfde gaat doen als wat je in je gewone leven ook doet: haken naar wat lekker is en weglopen van wat lastig is. En zo val je weer terug in dezelfde patronen als waar je nou net uít wilde.
Op dit punt aangekomen stoppen veel mensen ook en gaan ze zoeken naar iets dat ‘wél werkt of beter werkt’. Tot je gaat zien dat je op die manier weer in dezelfde tredmolen stapt en weer aan de leiband komt te lopen van het lust-onlust principe. Als je dat ziet, kun je besluiten om juist meer de diepte in te gaan in plaats van te gaan shoppen bij de buren om te kijken of zij iets beters of snellers hebben voor je.
Meditatie, mindfullnes, boeddhisme, yoga: het zijn inmiddels sexy wellnessproducten, waarbij het vooral gaat om direct en plezierig effect. Daar is op zich niks mis mee: bijna iedereen begint zo. Alleen wordt het uiteindelijk teleurstellend als je niet op tijd gaat zien dat het in serieuze spiritualiteit over je héle leven gaat: het zoet én het zuur, dag en nacht, goed en kwaad, leven en dood. Over hoe je je daarmee uiteen kunt zetten zonder uit te zijn op alleen het zoet; want dat betekent dat je zo ongeveer de helft van je tijd niet leeft.
Iemand als Chögyam Trungpa wees lang geleden al op wat hij ‘spiritueel materialisme’ noemde:
‘Als we erin slagen onze eigendunk almaar in stand te houden door middel van geestelijke technieken, dan is het hoogst onwaarschijnlijk dat we geestelijk ooit echt tot ontplooiing zullen komen.’
Hoezo niet? Omdat het dan voortkomt uit dezelfde egocentrische houding die ons altijd weer opnieuw voortjaagt op zoek naar méér en je juist in de problemen bracht.
Dat is niet bedoeld als veroordeling, want zo zijn we geprogrammeerd, zo zit het beestje in elkaar. Maar zolang we dit biologisch ingeprente programma niet herkennen en doorzien, houdt het ons gevangen en kan er geen bevrijding plaatsvinden. Boeddhisme gaat er allereerst over om dit ik-mij-mijn complex helder te zien; te zien ook hoe dit ellende veroorzaakt en in stand houdt. En ook de weg te leren kennen die je eruit kan leiden of er wat van kan losweken.
Dus vergeet die plaatjes van schitterende vrouwen en sixpack-mannen, zittend op Bali in een soepele yoga- of meditatiehouding, met op de achtergrond wuivende palmen, een blinkend blauwe zee en een exotische cocktail bij de hand.
Op zich niet verkeerd, ik wil dat ook wel; alleen met meditatie, yoga en spiritualiteit heeft het niet zoveel te maken. Want daarin gaat het over het echte leven, je héle leven. Dat is niet alleen wellness, maar ook ‘sadness’: de mislukkingen, de gevoelens van niet-weten, van onmacht, het gedonder in je relatie, met collega’s of met je kinderen……of waar en met wie dan ook. En dan komt het erop aan: kun je ook dáár leven zonder weg te lopen? Kun en durf je te zien dat er geen permanente remedie is om het zuur uit te bannen uit je leven? Het kan enorm bevrijdend zijn om dat ook niet langer meer te hoeven; niet langer alsmaar de schijn voor jezelf en naar buiten op te hoeven houden. Je leven te zien zoals het is en ‘gewoon maar’ in te gaan op wat zich voordoet; ook als het pijnlijk is, lastig, of eigenlijk niet te doen.
Over dit laatste zei Joko Beck dat je in zazen kunt ontdekken dat we een ‘alles bevattende container’ hebben. Dat we meestal veel te klein over onszelf denken en we veel meer aan kunnen dan we denken. Iedereen die wel eens onverwachts in verwoestende omstandigheden terecht is gekomen – en dat overleefd heeft – weet dat dit klopt. Die container is er, die zíjn we; alleen weten we of vertrouwen we dat vaak nog niet.
In zazen kun je ontdekken dat je het draagvermogen hebt om je leven aan te kunnen zonder dat je wegloopt of in dromen over Bali blijft hangen.
Dat de werkelijk enige remedie die er is – wat het ook moge zijn – in ieder geval begint bij jezelf, zoals je hier staat, zit of ligt, op deze plek in dit moment.
‘Als de ergste kou niet tot onze botten binnendringt, hoe zal dan de geur van de pruimenbloesems het gehele universum doordringen? (Dogen Zenji)
___________________________________________
Zentrum 
Hello matee nice blog
LikeLike